“ผื่นคัน–ผื่นแพ้” อาการที่พบได้บ่อย และวิธีรับมืออย่างถูกต้อง
ผื่นคันและผื่นแพ้เป็นอาการทางผิวหนังที่เกิดได้กับทุกเพศทุกวัย ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้ใหญ่ อาจเกิดขึ้นเฉียบพลันหรือเป็นๆ หายๆ ทำให้รู้สึกรำคาญและกระทบต่อการใช้ชีวิต บทความนี้จะพาไปรู้จักสาเหตุ อาการ วิธีดูแล และแนวทางรักษาที่เหมาะสม
ผื่นคัน–ผื่นแพ้ คืออะไร?
ผื่นคัน (Itching rash) และผื่นแพ้ (Allergic rash) คือความผิดปกติของผิวหนังที่มีอาการบวมแดง คัน ผิวหนังเปลี่ยนสี หรือมีตุ่มนูน ซึ่งมักเกิดจากการอักเสบ การระคายเคือง หรือระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นต่างๆ
สาเหตุของผื่นคันและผื่นแพ้
เกิดจากสารก่อการระคายเคือง (Irritants)
- สบู่ แชมพู ผงซักฟอก
- แอลกอฮอล์ น้ำยาทำความสะอาด
- โลหะ เช่น สายนาฬิกา เครื่องประดับ
เกิดจากอาการแพ้ (Allergy)
- แพ้อาหาร เช่น อาหารทะเล นมวัว ถั่ว
- แพ้ยาบางชนิด
- แพ้สารเคมีจากเครื่องสำอาง
- แพ้ขนสัตว์ ไรฝุ่น
ผื่นจากสิ่งแวดล้อม
- อากาศร้อน
- เหงื่อออกมาก
- ความชื้นสูง
- ฝุ่น ควัน มลภาวะ
ผื่นจากการติดเชื้อผิวหนัง
- เชื้อรา
- แบคทีเรีย
- ไวรัส (เช่น เริม, งูสวัด,)
ผื่นจากโรคผิวหนังเรื้อรัง
- ผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis)
- สะเก็ดเงิน (Psoriasis)
- ลมพิษเรื้อรัง (Chronic urticaria)
อาการของผื่นคัน–ผื่นแพ้ที่ควรรู้
- ผิวแดง บวม ตุ่มนูน
- คันมาก โดยเฉพาะตอนกลางคืน
- ผิวลอก แห้ง แตก
- บางรายมีตุ่มน้ำใส
- อาจมีแสบหรือเจ็บร่วมด้วย
ลักษณะที่พบบ่อย
อาการอันตรายที่ควรพบแพทย์ทันที
- ผื่นลามเร็วมาก
- มีไข้หรือปวดบวม
- หายใจลำบาก คอบวม (อาจเป็นอาการแพ้รุนแรง)
- ผื่นเป็นหนองหรือมีการติดเชื้อ
ผื่นคัน–ผื่นแพ้ เกิดจากอะไร?
ผื่นมักเกิดจาก การอักเสบของผิวหนัง ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน หากร่างกายมองว่าสารบางอย่างเป็น “สิ่งแปลกปลอม” ร่างกายจะสร้างปฏิกิริยาป้องกันจนเกิดเป็นผื่นคัน บางครั้งเกิดจากการระคายเคืองโดยตรงจากสารเคมีหรือปัจจัยภายนอก
วิธีรักษาผื่นคันและผื่นแพ้
หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น
- เปลี่ยนผลิตภัณฑ์ที่ก่อให้เกิดผื่น
- หลีกเลี่ยงอาหารที่แพ้
- งดเกาเพื่อลดการอักเสบ
ใช้ยาทาเฉพาะที่
- ครีมสเตียรอยด์ลดการอักเสบ
- ยาทาแก้คัน
- ครีมเพิ่มความชุ่มชื้น
การใช้ยาแก้แพ้ (Antihistamines)
ช่วยบรรเทาอาการคันและอาการแพ้ โดยเฉพาะในผื่นลมพิษหรือผื่นจากภูมิแพ้
ดูแลสุขภาพผิว
- อาบน้ำด้วยสบู่อ่อนโยน
- หลีกเลี่ยงน้ำร้อน
- ทาครีมบำรุงผิวหลังอาบน้ำ
ปรึกษาแพทย์ผิวหนัง
เหมาะกับคนที่ผื่นเรื้อรัง ผื่นลาม หรือสงสัยว่ามีอาการแพ้เฉียบพลัน
ผื่นคัน–ผื่นแพ้ ป้องกันได้อย่างไร?
- รักษาความสะอาดของผิวหนัง
- ใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะกับผิวแพ้ง่าย
- เลือกเสื้อผ้าที่ไม่ระคายเคือง เช่น ผ้าฝ้าย
- หลีกเลี่ยงการเปลี่ยนผลิตภัณฑ์บ่อยเกินไป
- ป้องกันเหงื่อออกมาก หรืออากาศร้อนจัด
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับผื่นคัน–ผื่นแพ้ (FAQ)
ผื่นคันขึ้นเฉียบพลันต้องทำอย่างไร?
หยุดใช้ผลิตภัณฑ์ที่สงสัยทันที ประคบเย็น และใช้ยาแก้แพ้ หากไม่ดีขึ้นควรพบแพทย์
ผื่นคันกับลมพิษเหมือนกันไหม?
ไม่เหมือนกัน ลมพิษจะเป็นตุ่มนูนแดง คันมาก และขึ้น–หายภายในไม่กี่ชั่วโมง ส่วนผื่นคันทั่วไปอาจอยู่ได้หลายวัน
ผื่นคันเกิดจากความเครียดได้ไหม?
ได้ ความเครียดกระตุ้นฮอร์โมนที่ทำให้ผิวไวต่อการอักเสบมากขึ้น
เด็กเป็นผื่นภูมิแพ้ต้องรักษาอย่างไร?
รักษาความชุ่มชื้น ทาครีมที่แพทย์แนะนำ และหลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้ เช่น ไรฝุ่น อาหารบางชนิด
ผื่นคันหายเองได้ไหม?
บางกรณีหายเองเมื่อหลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น แต่ถ้าเรื้อรังหรือลุกลามควรตรวจหาสาเหตุอย่างละเอียด
ข้อสรุป
ผื่นคันและผื่นแพ้เป็นอาการที่พบได้บ่อยและมีหลายสาเหตุ ตั้งแต่การระคายเคืองทั่วไป การแพ้สารต่างๆ ไปจนถึงโรคผิวหนังเรื้อรัง การสังเกตอาการเบื้องต้น หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น และการดูแลผิวอย่างถูกวิธีสามารถช่วยให้ผื่่นดีขึ้นได้ หากอาการไม่ดีขึ้น ควรพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
